Lễ hội Bà Chúa Xứ (hay còn gọi là lễ Vía Bà) đã được công nhận là Lễ hội cấp Quốc gia năm 2001. Nằm trong quần thể di tích lịch sử văn hóa chùa cổ Tâ;y An, miếu Bà Chúa Xứ, chùa Hang, lăng Thoại Ngọc Hầu… cách thành phố Châ;u Đốc, tỉnh An Giang chỉ khoảng 5 km. Miếu Bà Chúa Xứ, Núi Sam tọa lạc nơi châ;n núi Sam, trước thuộc xã Vĩnh Tế, nay thuộc phường Núi Sam, thành phố Châ;u Đốc, tỉnh An Giang. Đâ;y là một di tích lịch sử, kiến trúc và tâ;m linh quan trọng của tỉnh và khu vực. Ngoài phần Lễ được tổ chức trang trọng theo lối cổ truyền, phần Hội cũng được tổ chức trọng thể hàng năm, thu hút đông đảo người dâ;n và du khách tới thăm quan.
Ảnh minh họa, Nguồn Internet
Miếu Bà Chúa Xứ có từ khi nào, cho đến nay vẫn còn là một điều bí ẩn. Tương truyền, lúc đầu, miếu Bà được xâ;y dựng đơn sơ bằng tre, lá, nằm trên vùng đất trũng, lưng quay về vách núi, chánh điện nhìn ra cánh đồng bát ngát. Dưới Triều Minh Mạng, khi Thoại Ngọc Hầu giữ trọng trách trấn giữ biên giới Tâ;y Nam, giặc ngoại xâ;m thường sang quấy nhiễu. Mỗi lần ông xuất quâ;n, Chánh thất phu nhâ;n Châ;u Thị Tế thường đến khấn vái, mong Bà phù hộ Thoại Ngọc Hầu đánh thắng giặc, bảo vệ cuộc sống yên lành cho dâ;n. Về sau, để tạ ơn những điều ứng nghiệm, phu nhâ;n Thoại Ngọc Hầu đã cho xâ;y cất lại ngôi miếu to và khang trang hơn. Lễ khánh thành được tổ chức trong 3 ngày 24, 25, 26 tháng 4 Âm lịch. Từ đó về sau thành lệ, dâ;n chúng lấy những ngày trên làm lễ Vía Bà.
Lễ hội Bà Chúa Xứ gồm các lễ chính: Lễ tắm Bà, Lễ thỉnh sắc Thoại Ngọc Hầu về Miếu Bà, Lễ Túc Yết, Lễ Xâ;y chầu; cuối cùng là Lễ Chánh tế, sau đó bài vị của Thoại Ngọc Hầu được Hồi sắc về lăng. Trong đó, Lễ tắm Bà được tổ chức trang nghiêm vào đêm ngày 23 rạng sáng ngày 24 ngay tại Chính điện là Lễ được quan tâ;m nhất và mang nhiều màu sắc thần bí.
Mở đầu lễ, 2 ngọn nến to được đốt sáng lên trong Chánh điện. Ông lễ chánh bái nghi cùng với 2 vị bô lão được chỉ định niệm hương, dâ;ng rượu và trà. Bức màn vải có viền ren lộng lẫy kéo ngang bệ thờ, che khuất khu vực đặt tượng, 9 cô gái trẻ (được phâ;n công trước) bắt đầu vén màn tắm cho tượng Bà. Lễ tắm Bà thường kéo dài khoảng một giờ, sau đó bức màn ngăn được kéo lên để cho khách chiêm bái, dâ;ng hương, xin lộc. Phần Lễ tắm Bà kết thúc, nước tắm cho Bà còn lại sẽ đem hoà trong 2 thùng nước lớn để phâ;n phát cho du khách trẩy hội.
Lễ Thỉnh sắc cử hành vào khoảng 15h ngày 24. Khi đó, một đoàn gồm các bô lão trong làng quần áo chỉnh tề, tiến từ miếu Bà sang lăng Thoại Ngọc H??u đ??? thỉnh sắc (thật ra, đâ;y là lễ rước bài vị, vì sắc đã không còn). Dẫn đầu có đội múa lâ;n, các học trò tay cầm cờ phướn đi hầu phía trước và sau chiếc kiệu sơn son Thiếp vàng gọi là long đình. Đến điện thờ, ông chánh bái làm lễ niệm hương, rồi thỉnh bài vị đưa lên kiệu trở về miếu Bà. Ba chiếc bài vị mang tên Thoại Ngọc Hầu và tên bà vợ chánh Châ;u Thị Tế, bà vợ thứ Trương Thị Miệt được đặt trên bàn thờ ở Chánh điện. Bài vị thứ tư mang tên Hội đồng, ghi công lao các quan quâ;n đã theo Thoại Ngọc Hầu xưa kia, được đặt riêng ở bàn thờ phía trước.
Lễ Túc yết được tổ chức lúc 0 giờ đêm 25 rạng 26 tháng 4 Âm lịch, gồm có hai phần: Nghi thức cúng tế và phần Lễ xâ;y chầu. Lễ vật dâ;ng cúng chính là một con heo trắng, một mâ;m trái câ;y, trầu cau, gạo, muối. Sau ba hồi chiêng, trống, nhạc lễ nổi lên, lễ dâ;ng hương, dâ;ng trà bắt đầu. Nghi thức cúng tế kết thúc bằng động tác của ông Chánh tế đốt bản văn tế cùng giấy vàng bạc. Tiếp theo là phần Xâ;y chầu được tiến hành ở nhà võ ca. Sau phần cầu nguyện của ông Chánh bái, xin cho mưa thuận gió hoà, đất đai phì nhiêu, mùa màng bội thu, dâ;n chúng khỏe mạnh, yên vui, các loài quỷ dữ bị tiêu diệt, lễ Xâ;y chầu bắt đầu bằng ba hồi trống lệnh. Sau đó, chiêng trống rộ lên, chương trình hát Bội (hát Bộ, hát Tuồng) bắt đầu.
Thông thường vào khoảng 4 giờ sáng ngày 27 tháng 4, lễ Chánh tế được tiến hành (lễ nghi được tiến hành giống lễ Túc yết) và cuối cùng, chiều ngày 27 tháng 4, đoàn hành lễ sẽ rước bài vị Thoại Ngọc Hầu và nhị vị phu nhâ;n từ miếu trở về lăng. Chương trình hát Bội cũng chấm dứt. Đâ;y cũng là nghi thức cuối cùng kết thúc Lễ hội Bà Chúa Xứ núi Sam hàng năm.
Lễ hội Bà Chúa Xứ núi Sam thu hút rất đông khách thập phương đến hành hương, đi lễ và vui hội. Họ vừa được tham dự lễ hội dâ;n gian phong phú, vừa để cầu tài cầu lộc. Theo tín ngưỡng của người dâ;n, nơi đâ;y còn có tục xin xăm Bà, vay tiền Bà, thỉnh bùa Bà... mang bản sắc dâ;n tộc đậm nét và chứa đựng nhiều màu sắc địa phương Nam Bộ./.
Trang web giải trí điện tử GEM